Muzeum Ziemi w Warszawie

03/02/2023

/NAJNOWSZE ODKRYCIA
/EGZOTYCZNE I DZIKIE DNA PSZENICY SZANSĄ NA „ODPORNE NA KLIMAT” UPRAWY

Globalne ocieplenie stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego i wymaga rozwoju odmian roślin uprawnych, które są odporne na przyszłą niestabilność klimatyczną.

Badacze z Institute w Norwich wspólnie z kolegami z Międzynarodowego Centrum Doskonalenia Kukurydzy i Pszenicy (CIMMYT) ocenili empirycznie 149 linii uprawnych pszenicy w warunkach potencjalnego plonu i w warunkach stresu cieplnego, dzięki czemu wykazali jak strategiczna integracja materiału egzotycznego znacząco zwiększa plon w warunkach stresu cieplnego.

Co więcej, udało się im wyznaczyć i wydzielić istotne warianty genów (allele) odpowiedzialne nie tylko za zwiększenie plonów, ale również obniżenie temperatury łanu aż o około 2°C!

Włączenie tych „egzotycznych” wariantów genów do programów hodowlanych mogłoby służyć jako strategia wyprzedzająca. Miałaby nie tylko pomóc w stworzeniu wysokoplennych odmian pszenicy, ale przede wszystkim takich, które byłyby odporne na skutki przyszłych niepewnych warunków klimatycznych.

—

Pszenica należy do najszerzej uprawianych roślin na świecie, zajmując ponad 216 milionów hektarów rocznie, z czego większość produkowana jest w warunkach umiarkowanych. Stres cieplny jest jednym z głównych fizykochemicznych czynników stresowych, które wpływają na globalną produkcję pszenicy, zmniejszając powierzchnię liści, długość uprawy oraz wydajność fotosyntezy, jak również zmniejszając płodność roślin i masę pojedynczego ziarna. Łącznie te fizjologiczne konsekwencje negatywnie wpływają na produktywność, co może mieć katastrofalne skutki.

Kolejnym czynnikiem, który może wpływać na przyspieszenie tempa destabilizacji uprawy pszenicy jest fakt, że mimo tak globalnej skali upraw, większość jej odmian ma ograniczoną zmienność genetyczną, co czyni je jeszcze bardziej podatnymi na zmiany klimatyczne.

"Pszenica odpowiada za około 20 procent kalorii spożywanych na świecie i jest powszechnie uprawiana na całym świecie. Nie wiemy jednak, czy uprawy, które sadzimy dzisiaj, będą w stanie poradzić sobie z jutrzejszą pogodą." – mówi prof. Anthony Hall.

W celu oceny potencjału uprawnego i podatności na zmiany tej rośliny, badacze przebadali, zarówno w warunkach polowych pustyni meksykańskiej Sonora, jak i laboratoryjnych, 149 linii uprawnych pszenicy, od szeroko stosowanych linii elitarnych do takich selektywnie wyhodowanych, w których DNA odmian klasycznych połączono z DNA odmian dzikich i uprawnych Meksyku i Indii.

Nasiona zostały wysiane o ok. 3 miesiące później niż zwykle, aby zmusić rośliny do wzrostu w gorętszych miesiącach, poddając te uprawy rodzajowi stresu cieplnego, który według przewidywań stanie się normą w miarę wzrostu temperatur na świecie.

Odkryto, że rośliny wyhodowane z egzotycznym DNA osiągnęły o 50 procent wyższe plony niż pszenica bez takiego genetycznego dodatku. Co więcej, linie egzotyczne nie radziły sobie gorzej niż linie elitarne w normalnych warunkach.

Naukowcy przeprowadzili sekwencjonowanie roślin, aby zlokalizować konkretne różnice genetyczne odpowiedzialne za zwiększoną tolerancję na ciepło. Zidentyfikowali markery, które mogłyby umożliwić ukierunkowane wprowadzenie tego korzystnego egzotycznego DNA do elitarnych linii, oferując szybki sposób na poprawę odporności na klimat i złagodzenie skutków powszechnych niepowodzeń upraw.

Najnowsze badania ukazują nową perspektywę dla ludzkości, która w miarę wzrostu demograficznego i zwiększania się zapotrzebowania na kalorie, musi radzić sobie z coraz bardziej ograniczonym obszarem uprawnym. Kierunkiem walki z negatywnymi skutkami zmian klimatycznych wydaje się być zatem korzystanie z niedocenianych do tej pory zasobów genetycznych dzikich krewnych i egzotycznych odmian pszenicy.

Źródło: Molero, G., Coombes, B., Joynson, R. et al. Exotic alleles contribute to heat tolerance in wheat under field conditions. Commun Biol 6, 21 (2023). https://doi.org/10.1038/s42003-022-04325-5

Cytat i dodatkowe informacje: https://www.earlham.ac.uk/news/exotic-wheat-dna-could-help-breed-climate-proof-crops

📸 Ujęcie z drona na polach pszenicy CIMMYT, w pobliżu Sonory, Meksyk. Credit: CIMMYT

02/02/2023

/ROZKŁAD JAZDY
/LUTY 2023

Nowy miesiąc = nowe !

Zapraszamy do zapoznania się z lutową ofertą wydarzeń w Muzeum Ziemi! Wśród nich trzy wystawy czasowe: „Zabytek zbyteczny?”, „Małe jest piękne” oraz „Świat bez granic”, której odbędzie się w (tłusty) czwartek 16.02.2023 o godz. 17:00!

Oprócz tego, mamy przyjemnośc poinformować, że w tym roku będziemy gospodarzami Święta Stacji Arctowskiego, które przygotowujemy razem z Instytut Geofizyki PAN! Z tej okazji serdecznie zapraszamy do szczególnego spotkania z Dagmarą Bożek, polarniczką i autorką książek, która opowie nam o tym „Co się wydarzyło 26 lutego 1977 roku ?”.

Luty to również początek koncertów w Muzeum Ziemi! Za życia Bohdana Pniewskiego, jego willę zdobił fortepian. Za sprawą dr. Wojciecha Świętońskiego z Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, instrument wrócił na swoje historyczne miejsce, a dzięki uprzejmości właściciela będzie wybrzmiewał w murach domu własnego architekta i aktualnej siedziby muzeum!

Lutowe wydarzenia obfitują również w atrakcje dla najmłodszych (i tych nieco starszych) w postaci tematycznych warsztatów:

👉 „Góry Świętokrzyskie. Od trylobita do Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego”;

👉 „Piękno motyli zaklęte w kolekcjach”, które przygotowuje dla dzieci Edukacja Przyrodnicza - Muzeum i Instytut Zoologii PAN;

👉 a także „Ceramiczna opowieść człowieka” towarzysząca wystawie „Świat bez granic”.

Tradycyjnie już przypominamy, że w każdą niedzielę dyżur w Muzeum Ziemi pełnią badacze i badaczki naszej placówki, którzy bardzo chętnie odpowiedzą na wszystkie pytania związane z dziejami kuli ziemskiej!

Zapraszamy na naszą stronę internetową:

🔗 https://mz.pan.pl/pl/kalendarium-luty-2023/

31/01/2023

/NIECZYNNE

Drodzy Zwiedzający!

W związku ze specjalnym wydarzeniem skierowanym do pracowników Instytutów Polskiej Akademii Nauk, informujemy, że w niedzielę, 5 lutego 2023r., PAN Muzeum Ziemi będzie nieczynne.

Zapraszamy do zwiedzania w kolejnych dniach i przypominamy, że wtorek jest dniem wolnego wstępu!

Zespół PAN Muzeum Ziemi

31/01/2023

/ŻEGNAMY

Z przykrością informujemy, że w wieku blisko 98 lat zmarł ppłk prof. dr hab. Wojciech Narębski, uczestnik bitwy pod Monte Cassino, jeden z opiekunów niedźwiedzia Wojtka, ostatni żyjący w Krakowie żołnierz 2. Korpusu gen. Władysława Andersa, a przede wszystkim wieloletni pracownik PAN Muzeum Ziemi oraz członek Rady Naukowej naszej placówki. Przez 40 lat, jako pracownik naukowy, afiliowany był przy Dziale Zbiorów Mineralogicznych i Petrograficznych. Choć prowadził badania głównie w swojej krakowskiej pracowni, często odwiedzał placówkę, zapisując się w historii Muzeum Ziemi i pamięci naszych pracowników.

Cześć jego pamięci!

Polska Akademia Nauk

30/01/2023

/WYKŁAD Z CYKLU ARCHITEKCI I URBANIŚCI WARSZAWY XX WIEKU W WILLI BOHDANA PNIEWSKIEGO 

/BRACIA SIGALINOWIE


Losy trzech braci, warszawskich architektów – Romana, Grzegorza i Józefa Sigalinów wybrzmiały 26 stycznia 2023 roku w Willi Bohdana Pniewskiego. Opowiedziane zostały przez dr. Andrzeja Skalimowskiego, historyka specjalizującego się w dziajach społecznych i historii architektury z Instytutu Historii Nauki PAN.

Zapraszamy do obejrzenia krótkiej relacji z drugiego wykładu cyklu „Architekci i urbaniści Warszawy XX wieku w Willi Bohdana Pniewskiego”.

Wizualnym komponentem spotkania był – dedykowany projektom Sigalinów – pokaz fotografii autorstwa Mariusza Majewskiego, a także przypomnienie komiksu „Luksusowe duo” (według scenariusza Moniki Powalisz, z rysunkami Joanny Jurczak) z tomu „Złote pszczoły. Żydzi Międzywojennej Warszawy” wydanego w 2011 roku przez Gminę Wyznaniową Żydowską. Na uczestników spotkania czekała również niespodzianka związana z rodziną Sigalinów – kefiry.

Już teraz zapraszamy na kolejne spotkanie z cyklu „Architekci i urbaniści Warszawy XX wieku w Willi Bohdana Pniewskiego”.

30/01/2023

/GÓRY ŚWIĘTOKRZYSKIE. OD TRYLOBITA DO STAROPOLSKIEGO ZAGŁĘBIA PRZEMYSŁOWEGO
/WARSZTATY DLA SZKÓŁ

Staropolskie Zagłębie Przemysłowe to najstarszy polski przemysłowy, a do końca XIX wieku – . Jego obszar obejmuje tereny: Gór Świętokrzyskich, doliny rzeki Kamiennej, Płaskowyżu Suchedniowskiego, Przedgórza Iłżeckiego i fragment Garbu Gielniowskiego. Dzieje Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego to opowieść o ludziach, wielkich fortunach i historii , ale także o tego obszaru. Podczas warsztatów poznamy geologiczne tajemnice Gór Świętokrzyskich i zastanowimy się, jakie kryją o przeszłości geologicznej Ziemi. Dowiemy się również, jak geologia wpływa na naszą historię. towarzyszą wystawie “Zabytek zbyteczny? Staropolskie Zagłębie Przemysłowe w fotografii Michała Sieradzana”.

Zapisy:

☎ Tel. 22 629 74 79 w. 203

🔗 https://mz.pan.pl/pl/gory-swietokrzyskie-od-trylobita-do-staropolskiego-zaglebia-przemyslowego-warsztaty-dla-szkol/

27/01/2023

/NAJNOWSZE ODKRYCIA
/PIÓROPUSZ PŁASZCZA NA MARSIE

To nie jest kolejna powieść w stylu płaszcza i szpady, a najnowsze wyniki obserwacji powierzchni naszego sąsiada – Marsa. Zjawisko powszechne na Ziemi nie było dotąd odnotowane na czwartej, licząc od Słońca, planecie Układu Słonecznego. Stąd też sądzono, że nic się tam specjalnego nie dzieje. Nic bardziej mylnego!

❗Obserwacje orbitalne opublikowane w grudniu 2022 roku w czasopiśmie Nature Astronomy ujawniły obecność ogromnego pióropusza płaszcza wypychającego powierzchnię Marsa ku górze i napędzającego intensywną aktywność wulkaniczną i sejsmiczną.

Pióropusz płaszcza to pionowy strumień gorącej materii płaszcza zakończony elementem przypominającym pióropusz na hełmie rycerza czy też na głowie konia ciągnącego karawan (barwne porównanie pochodzi ze strony Open AGH), który sprawia, że skorupa w miejscu ponad pióropuszem jest wybrzuszona w skutek termicznego podnoszenia. Na Ziemi pióropusze płaszcza mogą zapoczątkować np. powstanie ryftu i rozłam kontynentu.

❗ Do tej pory sądzono, że na Marsie nie zachodzą podobne procesy i kształtowanie się jego powierzchni jest mało dynamiczne. W najnowszych badaniach naukowcy z University of Arizona podważają obecne poglądy na temat ewolucji geodynamicznej tej planety, donosząc o odkryciu aktywnego pióropusza płaszcza, który wypycha powierzchnię ku górze i powoduje trzęsienia ziemi oraz erupcje wulkaniczne. Odkrycie to sugeruje, że zwodniczo spokojna powierzchnia planety może skrywać bardziej burzliwe wnętrze niż twierdzono.

Badacze zwrócili uwagę na zaskakującą ilość aktywności w dość spokojnym i mało urozmaiconym rejonie Marsa zwanym Elysium Planitia, równinie w obrębie północnych nizin planety blisko równika. W przeciwieństwie do innych regionów wulkanicznych na Marsie, które nie widziały większej aktywności przez miliardy lat, Elysium Planitia doświadczyła dużych erupcji w ciągu ostatnich 200 milionów lat.

🤓 Poprzednia praca badaczy z tego uniwerku odkryła już w tym rejonie dowody na najmłodszą erupcję wulkaniczną znaną na Marsie, która stworzyła małą eksplozję popiołu wulkanicznego około 53 000 lat temu. Co w czasie geologicznym można uznać w zasadzie za wydarzenie dnia wczorajszego.

❓Wulkanizm w Elysium Planitia pochodzi z Cerberus Fossae, zgrupowania młodych szczelin, które rozciągają się na ponad 1200 km marsjańskiej powierzchni. Niedawno zespół NASA InSight (bezzałogowego lądownika, który w 2018 roku wylądował na Marsie) odkrył, że prawie wszystkie , czyli marsjańskie trzęsienia ziemi, pochodzą z tego jednego regionu. Chociaż zostało to udokumentowane, podstawowe ich przyczyny pozostawały dotąd nieznane.

Na Ziemi wulkanizm i trzęsienia ziemi są zwykle rezultatem albo pióropuszy płaszcza, albo tektoniką płyt, które nieustannie przekształcają skorupę planety. Dotychczasowe wyniki badań wskazują, że Mars nie ma płyt tektonicznych, dlatego też naukowcy zaczęli swoje rozważania kierować w kierunku pióropusza płaszcza.

👉 Obserwacje powierzchni Marsa wykazały, że niektóre jego regiony wykazują znaczne podwyższenie, a analizy subtelnych zmian w polu grawitacyjnym wykazały, że wypiętrzanie jest wspierane od środka, co potwierdzałoby obecność tego zjawiska.

❗ Dowodów jest zdecydowanie więcej, a implikacji dla wyników badań równie tyle – od postrzegania procesów kształtowania się planety, po występowanie na niej form życia np. mikrobów!

🔗 Źródło: Broquet, A., Andrews-Hanna, J.C. Geophysical evidence for an active mantle plume underneath Elysium Planitia on Mars. Nat Astron (2022). https://doi.org/10.1038/s41550-022-01836-3

🔗 Informacje dodatkowe: https://news.arizona.edu/story/giant-mantle-plume-reveals-mars-more-active-previously-thought

🔗 Przystępnie o pióropuszu płaszcza można przeczytać tu: https://pre-epodreczniki.open.agh.edu.pl/openagh-podreczniki_view.php?mode=view&categId=148&handbookId=133&moduleId=1834

📸 Zdjęcie wykonane przez orbitera Mars Express Europejskiej Agencji Kosmicznej, ukazujące jedno z pęknięć tworzących system Cerberus Fossae. Credit: ESA/DLR/FU Berlin CC-BY-SA 3.0 IGO.

27/01/2023

/KIEROWNIK/KIEROWNICZKA DZIAŁU POPULARYZACJI NAUK GEOLOGICZNYCH /POSZUKIWANY/POSZUKIWANA!

PAN Muzeum Ziemi w Warszawie poszukuje osoby na stanowisko specjalista ds. edukacji – Kierownik Działu Popularyzacji Nauk Geologicznych. Oferujemy pracę w instytucji z tradycjami, o dużym potencjale naukowo-muzealniczym, w modernizującym się zespole z możliwością tworzenia własnych projektów i budowania od podstaw strategii edukacyjnej. Poszukujemy osoby gotowej do podejmowania wyzwań, umiejącej tworzyć nowe programy edukacyjne i pragnącej mieć wpływ na otaczającą rzeczywistość, dyspozycyjnej. Mile widziane doświadczenie we współpracy z muzeami bądź podmiotami edukacyjnymi i naukowymi.

Zapraszamy do udziału w rekrutacji!

🔗 https://mz.pan.pl/pl/kierownik-kierowniczka-dzialu-popularyzacji-nauk-geologicznych-poszukiwany-poszukiwana/

26/01/2023

/BRACIA SIGALINOWIE. DŁUGIE TRWANIE WARSZAWSKIEJ ARCHITEKTURY
/WYKŁAD

Już dzisiaj o godz. 17:00 w Muzeum Ziemi drugi wykład z cyklu "Architekci i urbaniści Warszawy XX wieku w willi Bohdana Pniewskiego.

Bracia Sigalinowie. Długie trwanie warszawskiej architektury

W ramach wystąpienia opowiedziane zostaną losy trzech braci, warszawskich architektów – Romana, Grzegorza i Józefa Sigalinów. Wszyscy odegrali znaczącą rolę w rozwoju warszawskiej architektury, dwaj pierwsi w okresie międzywojennym; trzeci – jako naczelny architekt stolicy po wojnie. W ich losach odbicie znalazły traumy XX wieku: fascynacja ideologią, wojna, Katyń, holokaust, wreszcie ogromne ambicje i nie mniejsze rozczarowania.

Wykład wygłosi dr Andrzej Skalimowski – historyk specjalizujący się w dziejach społecznych i historii architektury, Instytut Historii Nauki PAN.

Gospodarze spotkania

Anna Piontek – Dyrektor Muzeum Ziemi PAN

Profesor Stefan Jackowski

PS: Przed wykładem zachęcamy również do odwiedzenia wystawy Wystawa “Zabytek zbyteczny? Staropolskie Zagłębie Przemysłowe w fotografiach Michała Sieradzana.

26/01/2023

/WYSTAWA
/ZABYTEK ZBYTECZNY?

W czasopiśmie „Spotkania z Zabytkami” ukazał się właśnie tekst pani Henryki Milczanowskiej, kuratorki wystawy "Zabytek zbyteczny? Staropolskie Zagłębie Przemysłowe w fotografii Michała Sieradzana", która opowiada o założeniach i kulisach jej organizacji.

"Na dwóch poziomach wystawowych sal umieszczono 21 barwnych fotografii, w dużych formatach, ukazujących walory malarskie zabytków techniki. Zdjęcia ruin przemysłowych hal i innych pomocniczych obiektów, otulone mgłą i spowite zaroślami, przepiękne detale porzuconych maszyn, o formach abstrakcyjnych dzieł, które kiedyś służyły ludziom do wytwarzania narzędzi ze stali, ciemne umarłe fabryczne hale, przez które sączy się światło na przemian z cieniami wielkich maszyn zalegających w opuszczonych przestrzeniach – tam wiedzie nas przez historię zapomnianych miejsc artysta, fotograf Michał Sieradzan. Zaopatrzony w obiektyw aparatu utrwala, poddając artystycznej wizji miejsca wydawałoby się porzucone, niewarte naszego spojrzenia. Kieruje się misją, sobie samemu wyznaczoną. W sztuce nazywa się to interwencją artystyczną, a występuje ona wtedy, gdy orężem artysty jest jego talent i narzędzie twórcze, a przeciwnikiem niemoc uprawnionych właścicieli czy zarządców. Fotografiom towarzyszą artefakty techniczne, które życzliwie udostępnił Zabytkowy Zespół Hutniczy w Maleńcu." – pisze pani Milczanowska.

Zachęcamy do lektury oraz zwiedzania ekspozycji w Muzeum Ziemi!

❗️Wystawa potrwa do 12 lutego 2023r.

❗ Wystawa w Muzeum Ziemi w Warszawie trwa jeszcze do 12 lutego.
https://zabytki.online/2023/01/25/zabytek-zbyteczny-staropolskie-zaglebie-przemyslowe-w-fotografii-michala-sieradzana/
Przedpremierowo prezentujemy artykuł z numeru 1-2, 2023 SzZ poświęcony wystawie „Zabytek zbyteczny? Staropolskie Zagłębie Przemysłowe w fotografii Michała Sieradzana”. Pisze kuratorka Henryka Milczanowska.