Żydzi płoccy - życie, Zagłada, pamięć
Płock – dawna stolica Polski – jest jednym z najstarszych polskich miast. Zamieszkująca je społeczność żydowska również należy do najstarszych w kraju. Żydzi płoccy będą tematem kolejnego spotkania w ramach Czwartków na Tłomackiem.
Od kiedy datuje się osadnictwo żydowskie w Płocku? Jak kształtowały się stosunki między Żydami a chrześcijanami w średniowieczu i latach późniejszych? Kto zbudował pierwszą w Płocku odlewnię żelaza? Jak wyglądało życie żydowskie po 1918 r., w odrodzonej Polsce? Gdzie znajdowało się płockie getto? Jaki był los Żydów płockich w czasie wojny, okupacji i Zagłady? Ilu Żydów powróciło do Płocka po Zagładzie? Jak pamięta się o Żydach płockich współcześnie?
Na te i inne pytania odpowiedzą dr Rafał Kowalski – kierownik Muzeum Żydów Mazowieckich w Płocku, dr Eleonora Bergman – była dyrektorka ŻIH i dr Paweł Fijałkowski z Działu Naukowego ŻIH.
Rola edukatorów we współczesnych instytucjach zajmujących się historią i kulturą Żydów
Zapraszamy na spotkanie poświęcone roli edukacji w instytucjach zajmujących się historią i kulturą Żydów.
Nasi goście i gościnie: Paweł Bysko (ŻIH), Masza Makarowa (Muzeum Getta Warszawskiego) i Katarzyna Kulińska (Muzeum POLIN) poruszą kluczowe zagadnienia związane z działalnością edukacyjną w instytucjach muzealnych i badawczych zajmujących się żydowskim dziedzictwem. Prelegenci omówią, jak ich praca przyczynia się do budowania świadomości historycznej i kulturowej, z naciskiem na edukację o Holokauście, historii Żydów polskich oraz kulturze żydowskiej. Spotkanie będzie także okazją do refleksji nad wyzwaniami, z którymi mierzą się edukatorzy i edukatorki w dobie globalizacji, rosnącej polaryzacji społeczeństw oraz zmian w sposobie odbioru historii przez młode pokolenia.
Spotkanie prowadzi Olga Szymańska-Snopek, edukatorka w Muzeum Warszawy.
Łodzianie w Oneg Szabat
Zapraszamy na Czwartek na Tłomackiem towarzyszący wystawie czasowej „Uchwycić getto. Codzienność getta łódzkiego oczami artystów”.
Dr Eleonora Bergman, dr Monika Polit i dr Zofia Trębacz porozmawiają o łodzianach w grupie Oneg Szabat. Podczas spotkania dowiemy się o szczególnej roli Hersza Wassera – sekretarza grupy, którego wkład w odnalezienie Archiwum Ringelbluma i identyfikację autorów dokumentów był nieoceniony – i o biografii Pereca Opoczyńskiego,, którego nieznane wcześniej losy dr Monika Polit odkrywa dzięki odnalezionej niedawno korespondencji.
Nie zabraknie refleksji nad tym, jak wyglądałaby działalność grupy bez takich postaci jak Mordechaj Szwarcbard czy bez wpływu, jaki na nią miał poeta Icchak Kacenelson. To spotkanie to wyjątkowa okazja, aby poznać bliżej ludzi stojących za dokumentowaniem tragedii i życia codziennego Żydów w okupowanej Polsce.
Bursa Domu Sierot Janusza Korczaka i Stefanii Wilczyńskiej. Opowieść nieopowiedziana.
Spotkanie będzie okazją do opowiedzenia o historii bursy, czyli szczególnej instytucji działającej w ramach Korczakowskiego Domu Sierot, kształcącej młodych wychowawców. Przez lata bursa uznawana była bowiem za dodatek do funkcjonującej placówki opiekuńczej, a tymczasem – jak pokazują badania Wojciecha Lasoty, który właśnie przygotowuje pracę doktorską jej poświęconą – było to miejsce, w którym żydowska młodzież zainteresowana rozwojem zawodowym miała szansę nie tylko na przyglądanie się „od środka” pracy instytucji wychowawczej, ale także na aktywny i twórczy udział w kształtowaniu profilu jej działania.
Z Wojciechem Lasotą porozmawia dr Agnieszka Witkowska-Krych.
O niestandardowych upamiętnieniach | Tydzień z Archiwum Ringelbluma
Zapraszamy na kolejny Czwartek na Tłomackiem w ramach serii wydarzeń towarzyszących 78. rocznicy odnalezienia pierwszej części Archiwum Ringelbluma.
Spotkanie „O niestandardowych upamiętnieniach” zapowiada się jako okazja do refleksji nad nowoczesnymi formami zachowywania pamięci historycznej. Na wydarzenie zaprosiliśmy czterech wyjątkowych prelegentów: prof. Jacka Leociaka, Dariusza Paczkowskiego, Łukasza Mieszkowskiego oraz Marcina Urbanka, którzy podzielą się swoimi doświadczeniami i przemyśleniami na temat alternatywnych metod upamiętniania przeszłości.
Promocja katalogu wystawy czasowej „Uchwycić getto. Codzienność getta łódzkiego oczami artystów”.
Publikacja towarzyszy wystawie czasowej upamiętniającej 80. rocznicę likwidacji getta łódzkiego i przedstawia życie codzienne w dzielnicy zamkniętej uchwycone na obrazach m.in. przez Józefa Kownera, Izraela Lejzerowicza czy Icchoka Braunera. Dzieła tych twórców zachowały się w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego i zaprezentowano je w książce oraz na wystawie.
🔴 Otwarcie wystawy czasowej Uchwycić getto. Codzienność getta łódzkiego oczami artystów zbliża się wielkimi krokami!
🔵 Posłuchajcie, jak opowiadają o niej jej kuratorzy, dr Zofia Trębacz i dr Jakub Bendkowski!
📅 Wystawę będzie można oglądać w ŻIH od 28 sierpnia 2024 r. do 16 marca 2025 r.
✨ Zapraszamy też na Pierwsze oprowadzanie kuratorskie 1 września!
#uchwycicgetto
Marsz Pamięci | 22 lipca 2024
💙 Aż trudno uwierzyć, że od Marsz Pamięci 22 lipca minął już tydzień! Wracamy dzisiaj do tamtego wydarzenia i zapraszamy do obejrzenia relacji z Marszu.
🎥 Nagranie jest też dostępne na naszym Youtubie – tam można je obejrzeć z polskimi i angielskimi napisami.
🩵 Zapraszamy do odwiedzenia rzeźby „Spotkanie” autorstwa Norberta Delmana odsłoniętej podczas Marszu Pamięci, którą można oglądać u zbiegu ulic Dzielnej i Karmelickie do 21 września, a także do udziału w wydarzeniach towarzyszących Marszowi – Spacer śladami muranowskich upamiętnień z Beatą Chomątowską już w najbliższą niedzielę!
Donosiciel bunkra Krysia wykryty po osiemdziesięciu latach
Donosiciel bunkra Krysia wykryty po osiemdziesięciu latach
Wśród kilkudziesięciorga Żydów ukrywających się w bunkrze „Krysia” przy ul. Grójeckiej 81 w Warszawie był historyk polsko-żydowski Emanuel Ringelblum. Bunkier został wykryty przez Niemców na skutek donosu, a jego mieszkańcy zamordowani. Przez niemal osiemdziesiąt lat sprawa donosu i nazwisko konfidenta były tajemnicą. Badacz historii II wojny światowej Adrian Sandak dotarł jednak do dokumentów kontrwywiadu Okręgu Warszawskiego AK, które pozwoliły poznać tożsamość niemieckiego konfidenta.
Kim był? Czy był przedmiotem śledztwa Polskiego Państwa Podziemnego? Czy spotkała go kara? O badanych dokumentach i wynikach tych badań z Adrianem Sandakiem porozmawia prof. Dariusz Libionka.
Świat judaizmu a niepełnosprawność
Zapraszamy na rozmowę o niepełnosprawności i osobach z niepełnosprawnością w teologii judaistycznej, źródłach, interpretacjach, praktyce.
Spotkanie otworzy cykl rozmów o niepełnosprawności, który będziemy kontynuować podczas kolejnych spotkań. W kolejnych spotkaniach podejmiemy tematy organizacji społecznych, opieki instytucjonalnej, cedaki, Gemilut Chasadim, omówimy życie osób z niepełnosprawnością przed, w trakcie i po wojnie.
Gośćmi spotkania będą rabinka Małgorzata Kordowicz oraz prof. Stanisław Krajewski.
Małgorzata Kordowicz – pierwsza polska rabinka. Absolwentka Hebraistyki na Uniwersytecie Warszawskim i Żydowskiego Seminarium Teologicznego (JTS) w Nowym Jorku, w 2016 r. stworzyła pierwszy powojenny modlitewnik dla dzieci żydowskich.
prof. Stanisław Krajewski – profesor w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, żydowski współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów od jej powstania w roku 1990. Autor m.in. książek „Żydzi, judaizm, Polska”, „54 komentarze do Tory dla nawet najmniej religijnych spośród nas”, „Poland and the Jews: Reflections of a Polish Polish Jew”, „Tajemnica Izraela a tajemnica Kościoła”.
Żydowska Warszawa idzie na mecz
Żydowska Warszawa idzie na mecz
Już od połowy XIX w. sport i aktywność fizyczną wśród Żydów postrzegano nie tylko jako element rekreacji czy warunek dobrostanu, ale też jako istotne ogniwo rodzącej się wówczas żydowskiej świadomości narodowej, w szczególności w duchu syjonistycznym. Umożliwiały również reakcję na rosnący antysemityzm.
Przed wojną w samej Warszawie istniało około trzydziestu żydowskich klubów piłkarskich rywalizujących w różnych klasach rozgrywkowych. Niemal każde ugrupowanie polityczne posiadało swoją własną sekcję sportową.
Żydowscy piłkarze na trwale zapisali się w historii polskiego sportu – strzelcem pierwszej bramki w oficjalnym meczu reprezentacji Polski był reprezentujący barwy Jutrzenki Kraków i Makabi Warszawa Józef Klotz (z rzutu karnego w wygranym przez Polaków wyjazdowym meczu z Szwecją w Sztokholmie w maju 1922 r.), legendami Cracovii byli Józef Lustgarten, Leon Sperling czy Józef Gintel (ten ostatni zdobył koronę króla strzelców polskiej ligi w sezonie 1927/1928).
O historii żydowskiej piłki nożnej rozmawiają dr hab. Rafał Rosół, prof. UAM, dr hab. Robert Gawkowski, Radosław Forystek i Stefan Szczepłek.
Promocja płyty NIEISTNIEJĄCE wydanej przez Mazowiecki Instytut Kultury
Wybór prezentowanych na tej płycie utworów nie jest przypadkowy. Część z nich powstała w gettach i obozach utworzonych przez Niemców na ziemiach polskich, okupowanych i wcielonych do III Rzeszy. To autentyczne świadectwa życia i zagłady Żydów podczas Holokaustu.
Spotkanie prowadzi dr Agnieszka Jeż, a jej gościniami i gościem są obie artystki, a także dr Agnieszka Żółkiewska, konsultantka merytoryczna projektu, i Aleksandar Ćirlić, kierownik ELEKTRY.
![🔴 „W pierwszej połowie listopada [1939] została Łódź oficjalnie wcielona do Rzeszy. Warszawa należała do Generalnego Gub...](https://img5.gluseum.com/801/858/974753788018580.jpg)
