Muzeum Ewolucji

17/02/2025

----‐---------------------------
Dolne zdjęcie: model pterozaura w The Field Museum

15/02/2025

Nowe gatunki mrówkolwów z wczesnej kredy Brazylii🇧🇷

🏜Mrówkolwowate (Myrmeleontidae) to najliczniejsza i najszerzej rozprzestrzeniona rodzina owadów z rzędu sieciarek (Neuroptera). Należy do niej blisko 2000 gatunków zamieszkujących głownie suche i piaszczyste tereny całego świata, szczególnie Azji, Afryki i Australii.

🏜W zapisie kopalnym mrówkolwowate znane są już od późnej jury (od około 150 milionów lat), a do tej pory zidentyfikowano co najmniej 52 wymarłe gatunki, z których ponad połowa (29 gatunki) pochodzi z osadów brazylijskiej formacji Crato, sprzed 115–113 milionów lat. Niestety, do tej pory wiele typowych okazów tych taksonów nie było dostępnych do porównań uniemożliwiając rewizję brazylijskich mrówkolwów. Jednak właśnie się to zmieniło dzięki ponownemu odkryciu dwóch brazylijskich kolekcji i nabyciu od prywatnych kolekcjonerów kilku nowych, wspaniale zachowanych okazów.

🏜Możliwe stało się powtórne przebadanie dwóch kontrowersyjnych rodzajów – Diegopteryx i Blittersdorffia. Efekt tych badań to zaktualizowane diagnozy dla obu rodzajów, klucz do ich identyfikacji oraz dwa nowe gatunki należące do pierwszego z nich oraz jeden przypisany do drugiego. Naukowcy przeanalizowali również znaczenie nowych rodzajów w ewolucji całej rodziny oraz ich umiejscowienie w jej obrębie.

Larwa jednego dzisiejszych z gatunków (fot. Djzanni) oraz postać dorosła Myrmecaelurus trigammus (fot. Charles J. Sharp/Wikimedia Commons CC BY-SA 4.0).

Bueno, G. M. i in. 2025. Taxonomic reassessment of the genera Blittersdorffia and Diegopteryx (Neuroptera, Myrmeleontidae) from the Lower Cretaceous Crato Formation with the description of three new species. Cretaceous Research 169: 106081. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0195667125000047?via%3Dihub

14/02/2025

💞Dziś Walentynki, a cóż bardziej kojarzy się z Walentynkami niż historia Romea i Julii?
✒️Ale dramat Szekspira nie był wcale pierwszy, bo tragiczne miłości zdarzały się już o wiele wcześniej, a świadczyć może o tym nawet zapis kopalny.

🐢Jednym z nich są znaleziska par żółwi Allaeochelys crassesculpta z eoceńskiego stanowiska Messel w Niemczech, które uległy śmiertelnemu zatruciu podczas kopulacji. Sugeruje się, że żółwie oddawały się miłosnym igraszkom w przypowierzchniowych wodach znajdującego się tam wówczas jeziora, a w ich trakcie opadały w toń, gdzie ulegały zatruciu toksycznymi związkami, takimi jak gazy wulkaniczne lub produkty rozkładu materii organicznej ☠️. Oznacza to, że wody blisko powierzchni przynajmniej okresowo były przyjazne kręgowcom, ale niebezpieczeństwo czaiło się głębiej.

Źródło: Joyce W. G., Micklich N., Schaal S. F. K., Scheyer T. M. 2012. Caught in the act: the first record of copulating fossil vertebrates. Biology Letters 8: 846–848.

13/02/2025

Nowe informacje o plejstoceńskiej wydrze❗️

🦦Wydry (Lutrinae) to podrodzina w obrębie łasicowatych (Mustelidae) grupująca gatunki prowadzące ziemnowodny tryb życia i zamieszkujące niemal cały świat z wyłączeniem Australii i Antarktyki. Niestety, sięgająca miocenu ewolucja wydr jest słabo poznana, a większość kopalnych gatunków opisano w oparciu o mniej lub bardziej kompletne fragmenty uzębienia.

🦦Zęby tych ssaków znane są także z Polski, a najstarsze należą do enigmatycznego, mioceńskiego gatunku „Lutra oppoliensis” ze stanowiska Opole 1 oraz do jeszcze nienazwanych taksonów z plioceńskich stanowisk Węże 1 i 2.

🦦Z osadów wczesnego plejstocenu (sprzed około 1,8 miliona lat) znajdujących sę w jaskini Żabiej, znana jest również żuchwa należąca do zagadkowego gatunku Lutra simplicidens. Drugą żuchwę tego gatunku odnaleziono we wczesnoplejstoceńskich osadach Corton w Anglii. Dlatego naukowcy, Adrian Marciszak z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Alfie Bower z Instytutu Archeologii w Londynie, połączyli siły aby dowiedzieć się czegoś więcej o tym gatunku oraz o ewolucji europejskich wydr.

🦦Okazuje się, że Lutra simplicidens była nieco mniejsza od dzisiejszej wydry europejskiej (Lutra lutra), ważąc zaledwie 6,5–7,0 kg. Mimo to, jej szkielet pozaczaszkowy wskazuje na anatomiczne przystosowania do życia w wodzie dużo bardziej zaawansowane niż u dzisiejszej kuzynki. Nic więc dziwnego, że plejstoceńska wydra radziła sobie doskonale, mając szeroki zasięg geograficzny (Euroazja) i stratygraficzny (1,8–0,35 mln lat temu).

🦦Zdaniem badaczy trendy rozwojowe uzębienia wymarłej wydry wskazują, że nie była bliżej spokrewniona z dzisiejszą wydrą i większością wczesnoplejstoceńskich gatunków. Mogła nawet należeć do innego rodzaju Lutraeximia i z całą pewnością nie była przodkiem dzisiejszej wydry europejskiej.

Prawa żuchwa z jaskini Żabiej (źródło: Marciszak i Bower, 2025) oraz dzisiejsza wydra europejska (Lutra lutra) (fot. Factumquintus).

Marciszak, A. i Bower, A. 2025. New records of Lutra simplicidens Thenius, 1965 from Europe. Journal of Quaternary Science. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jqs.3689

12/02/2025

📅12 lutego 1809 roku urodził się Karol Darwin – prawdopodobnie najsławniejsza osobistość związana z rozwojem myśli ewolucyjnej.

⛴️Odbywszy pięcioletnią (1831–1836) podróż na statku Beagle, podczas której prowadził liczne obserwacje przyrodnicze, Darwin zaczął formułować swoją koncepcję doboru naturalnego. 📄Jej ogłoszenie nastąpiło jednak dopiero w 1859 roku, w postaci monografii „On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life”. Choć myśl ewolucyjna dojrzewała wówczas już od lat w wiktoriańskiej Anglii, na przykład za sprawą badaczy takich jak Alfred Russel Wallace. Dzieło Darwina zdobyło jednak duży rozgłos, ale też spotkało się z licznymi krytykami, często o podłożu ideologicznym, a na przestrzeni lat jego hipotezy uległy dopracowaniu. Niemniej jest ono do dziś uznawane za jeden z fundamentów nowoczesnej biologii i paleontologii, a hipoteza ewolucji biologicznej na drodze doboru naturalnego została potwierdzona niezliczoną ilość razy i uzyskała ostatecznie status teorii naukowej.

11/02/2025

Plezjozaury miały gładką skórę i łuski na płetwach 🧐

🌊Plezjozaury (Plesiosauria) to jedna z najpopularniejszych grup wymarłych gadów, której przedstawiciele zamieszkiwali oceany pomiędzy 235 a 66 milionami lat temu. Przedstawiciele jej najbardziej popularnej nadrodziny, plezjozauroidów (Plesiosauroidea) miały spłaszczone ciało, krótki ogon, długą szyję i cztery ogromne płetwy umożliwiające im poruszanie się tak zwanym podwodnym lotem.

🌊Jakie jednak było wierzchnie okrycie tych gadów i jak wpływało ono na ich paleobiologię? Tych informacji dostarcza najnowsze odkrycie dokonane w oparciu o wspaniale zachowany okaz z wczesnej kredy Niemiec.

🌊Badany okaz pochodzi sprzed około 183 milionów lat i prezentuje dobrze zachowane ślady skóry wokół ogona i przedniej płetwy. Okazało się, że wierzchnie okrycie gada nie było jednorodne gdyż skóra w okolicy ogona była gładka a płetwy pokrywały wyraźne łuski. Jak wyjaśnić tak osobliwe różnice?

🌊Zdaniem naukowców taka zmienność mogła wynikać z różnych funkcji. Dlatego większość ciała plezjozaurów pokrywała zapewne gładka skóra, zmniejszająca opór w wodzie i ułatwiająca jej przepływ. Z drugiej jednak strony, kiedy zwierzę płynęło w pobliżu nierównego dna morskiego, pomagały mu wzmocnione, łuskowate płetwy.

Rekonstrukcja przyżyciowa niemieckiego plezjozaura płynącego nad dnem morskim. Autor: Joschua Knüppe.

Marx, M. i in. 2025. Skin, scales, and cells in a Jurassic plesiosaur. Current Biology. https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(25)00001-6

10/02/2025

🐊🦖
Nawet nasze eksponaty są w szoku, ale spokojnie, nic straconego, jesteśmy otwarci od wtorku do soboty w godzinach 8.00-16.00 oraz w niedziele od 9 do 15!

09/02/2025

Ptaki moa zjadały grzyby 😳

🍄Na Nowej Zelandii rosną osobliwe grzyby z klasy pieczarniaków (Agaricomycetes), należące do rodzajów Gallacea, Russula i innych. Ich niezwykłość polega na tym, że ich owocniki (w odróżnieniu od kontynentalnych kuzynów) kształtem i jaskrawymi kolorami przypominają jagody.

🍄Przez wiele lat próbowano znaleźć wyjaśnienie dlaczego przyjęły takie, a nie inne formy, ale na żadną z postawionych hipotez nie było dowodów. Te jednak właśnie pozyskano z dość nieoczekiwanego kierunku, bo z odchodów wymarłego ptaka moa z gatunku Megalapteryx didinus, w których odnaleziono DNA i zarodniki podobnych grzybów. Skąd jednak się tam wzięły i co ma to wspólnego z wyglądem owocników?

🍄To, że w odchodach moa odnaleziono zarodniki i DNA grzybów jest dowodem na to, że ptaki je zjadały. Wyjaśnia to również morfologię zarodników, przypominających jagody. Najwyraźniej grzyby wykształciły takie formy aby przyciągnąć roślinożerne ptaki i zostać przez nie zjedzonymi. Wszystko dlatego, że wspomniane grzyby nie potrafią wyrzucać zarodników, a więc nie mogą się samodzielnie rozprzestrzeniać. Dlatego potrzebują roznosiciela zarodników w postaci zwierząt, w tym przypadku moa.

🍄Ptaki z tej grupy okazały się dobrym wyborem, ponieważ pokarm zalegał w układzie pokarmowym dość długo, nawet do 36 godzin. W tym czasie moa mogły pokonać znaczne odległości i wydalić zarodniki daleko od miejsca ich zebrania. To miało kluczowe znaczenie w rozprzestrzenianiu się osobliwych grzybów.

🍄Niestety, moa wymarły a w dzisiejszej awifaunie nie ma gatunków mogących je zastąpić. Czy będzie to oznaczać wyginięcie grzybów? Niestety wszystko na to wskazuje, ponieważ wprowadzone na Nową Zelandię ssaki niechętnie zjadają podobne grzyby.

(a) Szkielet moa Megalapteryx didinus, (b) jego koprolit HC X17/11/33 oraz (c–h) przykłady grzybów zidentyfikowanych na podstawie aDNA. Źródła: (a) Wikimedia Commons, (b) Alexander P. Boast, (c–h). Noah Siegel

Boast, A.P. i in. 2025. DNA and spores from coprolites reveal that colourful truffle-like fungi endemic to New Zealand were consumed by extinct moa (Dinornithiformes). Biol. Lett 21 (1): 20240440. https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsbl.2024.0440

08/02/2025

Nowy gatunek miniaturowego kotka ze środkowego plejstocenu Chin 🐈

🐱Obecnie najmniejszym przedstawicielem rodziny kotowatych (Felidae) jest kotek rudy (Prionailurus rubiginosus) z Indii i Sri lanki, osiągający zaledwie 35–48 cm i masę 0,9–1,6 kg. Okazuje się jednak, że w środkowym plejstocenie na terenie dzisiejszych Chin żył podobnych rozmiarów gatunek, na dodatek będący jego bliskim kuzynem. Nowy gatunek nazwano Prionailurus kurteni i jest on obecnie najmniejszym gatunkiem kopalnego kotowatego znanym nauce.

🐱Nowy takson został opisany w oparciu o miniaturowy fragment żuchwy odnaleziony w jaskini Hualongdong I w chińskiej prowincji Anhui, szerzej znanej ze szczątków wczesnych ludzi (Homo). Wiek znalezionych szczątków określono na 331–275 milionów lat. iStanowią one jedne z nielicznych szczątków rodzaju Prionailurus, dziś szeroko rozprzestrzenionego w południowo-wschodniej Azji.

🐱Odkrycie Prionailurus kurteni sugeruje potencjalnie dużą różnorodność tego rodzaju także w przeszłości, natomiast dane molekularne potwierdzają jego późnoplioceńską i wczesnoplejstoceńską radiację.

Kotek rudy (Prionailurus rubiginosus), jego prehistoryczny kuzyn osiągał zbliżone rozmiary i mógł wyglądać podobnie. Autor: David V. Raju / CC BY-SA 4.0.

Jiangzuo, Q i in. 2024. Prionailurus kurteni (Felidae, Carnivora), a new species of small felid from the Late Middle Pleistocene fossil hominin locality of Hualongdong, southern China. Annales Zoologici Fennici 61 (1): 335-342. https://bioone.org/journals/annales-zoologici-fennici/volume-61/issue-1/086.061.0120/Prionailurus-kurteni-Felidae-Carnivora-a-new-species-of-small-felid/10.5735/086.061.0120.short

07/02/2025

✨️Zakończyła się nasza aukcja na rzecz 33. Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy✨️

W tym roku udało nam się zebrać kwotę 9100 zł! 😲

Dziękujemy!❤️

06/02/2025

Nowy rodzaj ornitomimozaura z późnej kredy Meksyku 🇲🇽

🪶Jednymi z ciekawszych dinozaurów są ornitomimizaury (Ornithomimosauria) i tak się składa, że szczątki nowego ich przedstawiciela opisano właśnie z Meksyku. Nic więc dziwnego, że nowy takson nazwano meksidrakonem (Mexidracon longimanus).

🪶Niekompletny szkielet pozaczaszkowy nowego gatunku wydobyto już w 2014 roku w meksykańskim stanie Coahuila z osadów formacji Cerro del Pueblo datowanych na 73,6–72,7 milionów lat. Meksidrakon nie był jednak pierwszym ornitomimozaurem wydobytym z jej osadów. Wcześniej opisano z niej szczątki paraksenizaura (Paraxenisaurus normalensis), osiagającego długość około 5,7 m i zaklasyfikowanego do rodziny deinocheirydów (Deinocheiridae). Nowy gatunek był jednak od niego zauważalnie mniejszy, jak przystało na typowego przedstawiciela rodziny ornitomimidów (Ornithomimidae), do której należał.

🪶Meksidrakon osiągał do około 3 metrów długości, pokrojem ciała mógł przypominać nieco strusia, ale charakteryzował się unikalną budową kończyn przednich. Ich niezwykłość polegała na ekstremalnym – nawet jak na ornitomimozaura – wydłużeniu śródręcza. Oprócz tego meksidrakona wyróżniała także kość udowa, która była dłuższa od kości piszczelowej oraz szczegóły budowy pozostałych kości kończyn, miednicy oraz kręgów grzbietowych.

🪶Odkrycie stanowi kolejny dowód na znaczną różnorodnośc ornitomimozaurów w tym czasie i na tym terenie oraz świadectwo koegzystencji różnych gatunków z tego kladu.

Przypuszczalny wygląd nowego gatunku. Źródło: Ddinodan / Wikimedia Commons CC BY 4.0.

Serrano-Brañas, C.I. i in. 2024. A long-handed new ornithomimid dinosaur from the Campanian (Upper Cretaceous) Cerro del Pueblo Formation, Coahuila, Mexico. Cretaceous Research. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0195667125000102

05/02/2025

❗️Uwaga! Jutro zakończenie naszej aukcji na WOŚP! Wciąż można zalicytować, zapraszamy❗️

🦖🦖🦖

https://allegro.pl/oferta/dotknij-prawdziwych-dinozaurow-w-muzeum-ewolucji-17090775579

Wspomóż: 33. Finał WOŚP - Gramy na zdrowie! - Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy - zobacz Dotknij prawdziwych dinozaurów w Muzeum Ewolucji (17090775579) na Charytatywni Allegro

03/02/2025

Uwaga❗️

Zajęcia Klubu Młodego Paleontologa zostały przesunięte na najbliższy czwartek (6.02.) na godzinę 16:00.

Przepraszamy i do zobaczenia!

03/02/2025

⏳️Przez ostatnie 50 lat uznawano, że dinozaury wyewoluowały na półkuli południowej. Najstarsze szczątki dinozaurów z południowej półkuli, z części superkontynentu Pangei zwanego Gondwaną, wyprzedzały o ok. 10 milionów lat te z Laurazji (na półkuli północnej). Jednak najnowsze odkrycia z Ameryki Północnej, opisane właśnie na łamach czasopisma Zoological Journal of Linnean Society, poddają w wątpliwość ten scenariusz 🧐.

🦖Nowo opisany gatunek, nazwany Ahvaytum bahndooiveche, jest najstarszym znanym dinozaurem z półkuli północnej, żyjącym mniej więcej w tym samym czasie co jego południowi krewniacy. Fragmentaryczne szczątki tego niewielkiego zauropodomorfa (do tej grupy zaliczają się również późniejsze potężne dinozaury długoszyje) zostały odkryte w osadach górnotriasowych (karnik, ok. 230 milionów lat temu) w stanie Wyoming w USA.

🦖Wbrew wcześniejszym sugestiom, niespodziewane odkrycie Ahvaytum sugeruje, że dinozaury były już szeroko rozpowszechnione na całym globie w trakcie lub tuż po tzw. Karnickim Epizodzie Pluwialnym (okresie globalnych zmian klimatycznych w późnym triasie).



Na zdjęciu rekonstrukcja przyżyciowa Ahvaytum bahndooiveche. Autor: Gabriel Ugueto

01/02/2025

Wskrzeszenie diatrymy 😮

🪶Od późnego paleocenu do środkowego eocenu, pomiędzy 60 a 44 milionami lat temu, jednymi z największych zwierząt lądowych były ptaki z rzędu gastornitiformów (Gastornithiformes). Dorastały do dwóch metrów wysokości i zamieszkiwały Europę, Azję oraz Amerykę Północną. Nowe skamieniałości umożliwiły naukowcom gruntowną rewizję tej grupy, oraz przywrócenie od dawna nie uznawanego rodzaju Diatryma.

🪶Gastornitiformy do tej pory były znane z licznych elementów szkieletu pozaczaszkowego oraz z zaledwie jednej kompletnej czaszki i kilku mniejszych lub większych fragmentów dziobów, z których jeden pochodził z niemieckiej kopalni Geisel. W tej samej lokalizacji, już w 1958 odnaleziono drugą, prawie kompletną czaszkę gatunku gastornitiforma. Problem w tym, że na oryginalnej etykiecie została opisana jako czaszka krokodylomorfa i dopiero niedawno została pownownie odkryta i prawidłowo oznaczona jako Diatryma geiselensis.

🪶Jednak dziób w tej czaszce różnił się kształtem i wielkością od znalezionego wcześniej fragmentu. Zdaniem naukowców może być to dowód na wyraźny dymorfizm płciowy u tych wymarłych nielotów. Na dodatek niemiecka czaszka najbardziej przypominała czaszkę amerykańskiego gatunku Diatryma gigantea, a nie europejskich kuzynów z rodzaju Gastornis.

🪶Różnice dotyczą także szkieletu pozaczaszkowego, zwłaszcza kości nóg, które u przedstawicieli rodzaju Diatryma, są masywniejsze i szersze. Dlatego badacze zaproponowali „wskrzeszenie” rodzaju Diatryma, który został zsynonimizowany z rodzajem Gastornis, kilka dekad temu.

🪶Na dodatek nowe skamieniałości z brytyjskiej wyspy Sheppey wskazują na europejskie, a nie amerykańskie pochodzenie rodzaju Diatryma oraz całego rzędu a odkrycia dopełnia pierwszy zachowany in situ gastrolit w okazie Diatryma geiselensis.

Na rysunku rekonstrukcja przyżyciowa północnoamerykańskiego gatunku Diatryma gigantea (autorstwa Zdeňka Buriana) oraz zdjęcia czaszek i fragmentów dziobów gatunków: A, B –Diatryma geiselensis, C - D. gigantea, D - Gastornis laurenti, E - G. russelli (źródło Mayr i in. 2024). Skala: 5 cm.

Mayr, G.; Mourer-Chauviré, C.; Bourdon, E. i Stache, M. 2024. Resurrecting the taxon Diatryma: A review of the giant flightless Eocene Gastornithiformes (Aves), with a report of the first skull of Diatryma geiselensis. Palaeontologia Electronica 27 (3). 27.3.a57. https://palaeo-electronica.org/content/2024/5393-review-of-gastornithiformes

31/01/2025

🐚 Wbrew częstemu przekonaniu, w świecie zwierząt drapieżnicy wcale nie mają łatwego dostępu do pokarmu. Wielokrotnie polowanie kończy się niepowodzeniem, co dla zwierzęcia oznacza daremnie utraconą energię.

🐚 Podobnie się sprawa ma wśród ślimaków morskich z rodziny Naticidae. Te niepozorne mięczaki polują na małże, przyczepiając się do ich muszli, a następnie z pomocą tarkowatego narządu - raduli i wydzielanych kwasów przewiercają
się przez nią i konsumują ciało miękkie małża.

🐚 Takie wiercenia widoczne są także w zapisie kopalnym. Badania na muszlach z mezozoiku i kenozoiku Stanów Zjednoczonych wykazały jednak, że do 20% wszystkich wierceń nie kończy się przebiciem muszli, a więc jest niepowodzeniem dla drapieżnika.

🐚 Naukowcy Adiël Klompmaker i Gregory Dietl odkryli natomiast pierwsze kopalne, “odwrotne” wiercenia w małżach pliocenu Holandii (4 - 5 mln lat temu). Odwrotne, ponieważ rozpoczynające się od wewnętrznej strony muszli małża.

🐚 Jest to dowód, iż ślimaki pomimo mechanicznego rozpoznawania swojego pożywienia, potrafiły się mylić i przewiercać przez leżące na dnie puste muszle. Analiza statystyczna wykazała jednak, że takie próby są stosunkowo rzadkie
(

30/01/2025

Nowy podgatunek irbisa śnieżnego z późnego plejstocenu Portugalii 🇵🇹

🐆Irbis śnieżny (Panthera uncia), dawniej zwany panterą śnieżną, to duży kot, który dzisiaj występuje wyłącznie na Wyżynie Tybetańskiej oraz w jej okolicach. Jak się jednak okazuje, nie było tak zawsze, bo w plejstocenie obszar występowania irbisa sięgał daleko na zachód, obejmując także Europę.

🐆Nowe skamieniałości wymarłego podgatunku irbisa, który nazwano Panthera uncia lusitanica i opisano z późnego plejstocenu Portugalii poszerzają ten zasięg. Naukowcy przeanalizowali jego skamieniałości, porównując z innymi podgatunkami, aby odpowiedzieć na pytanie w jaki sposób irbisy mogły dotrzeć tak daleko na zachód.

🐆Portugalskie irbisy, choć różniły się nieco budową czaszki od dzisiejszych, były do nich bardzo podobne, co wskazuje na porównywalne adaptacje. Jedną z najważniejszych było przystosowanie do poruszania się po stromych, górskich zboczach.

🐆Skamieniałości irbisów dowodzą, że w środkowym plejstocenie, ok. 800 tysięcy lat temu, to przystosowanie wyraźnie się pogłębiało a towarzyszyły mu coraz dłuższe i surowsze okresy lodowcowe. Mimo to, badacze uważają, że lokalne cechy krajobrazu miały większy wpływ na rozprzestrzenianie się tego gatunku niż sama temperatura i wysokość. Dowodem na to są właśnie skamieniałości portugalskiego podgatunku, który żył na dość niskich, ale wciąż wyżynnych terenach. Zapewne istotny wpływ miała też ekspansja ich zdobyczy, czyli róznych gatunków koziorożców (Caprinae).

Rozmieszczenie i morfoprzestrzeń dzisiejszych oraz kopalnych irbisów śnieżnych. Autror: Jianhao Ye.

Jiangzuo, Q. i in. 2025. Insights on the evolution and adaptation toward high-altitude and cold environments in the snow leopard lineage. Science Advance 11 (3). https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adp5243