Muzeum Farmacji

20/09/2023

🎨🥛🌽Co łączy sztukę secesyjną, mleko w proszku i płatki kukurydziane? Oczywiście farmacja 😎 Henri Nestlé (1814-1890), założyciel znanej wszystkim firmy z branży spożywczej, był z wykształcenia farmaceutą. I to nie magistrem, a skromnym pomocnikiem aptekarskim.

🤔 No, nie takim skromnym. Od młodości przejawiał zainteresowania chemią, łaciną i botaniką. Miał też smykałkę do interesów i głowę pełną pomysłów. Jako producent żywności zyskał rozgłos po wypuszczeniu na rynek mleka w proszku.

❓ Dlaczego właśnie ten produkt stał się przełomem w rozwoju firmy? Był długo oczekiwaną odpowiedź na potrzeby rynku.

🏙 W europejskich miastach końca XIX wieku świeże, pożywne mleko było trudno dostępne. Wiele osób, a w szczególności najmłodsi, cierpiało z powodu niedożywienia. „Proszek Nestlego” został szybko doceniony przez niezamożne klientki, które mogły wzbogacić dietę dzieci znacznie zwiększając ich szanse na przeżycie.

Z kolei matki wywodzące się z wyższych sfer uznawały karmienie piersią za czynność niemodną i… przyspieszającą proces starzenia. Korzystały więc z pomocy mamek i, zachęcane reklamami, sięgały po suplementy dziecięcej diety.

Słowem, klientek nie brakowało!

🥛 „Mączka dziecięca” („mączka mleczna Nestle’a”), jeden ze sztandarowych produktów firmy, składała się z mleka w proszku, cukru i mąki pszennej pozbawionej skrobi. Co ciekawe, dostępna była również na ziemiach polskich. W 1912 roku reklamowano ją jako „podwalinę bytu każdego człowieka”, podkreślając konieczność „właściwego i higienicznego odżywiania w latach dziecięcych”. Fotografię ogłoszenia zamieszczamy w komentarzu 🙂

🎨 Pod koniec wieku XIX firma Nestlé nawiązała współpracę z uznanym czeskim grafikiem i malarzem Alfonsem Muchą. Jej owocem jest piękny plakat reklamowy, utrzymany w duchu secesji.

Oto cykl

---
Albert Pfiffner, Henri Nestle 1814-1890. From Pharmacist's Assistant to Founder of the World's Largest Food Company, s. 43.

Źródło grafiki: domena publiczna.

18/09/2023

🥼Ten niepozorny słoiczek kryje przełomową historię. Można bowiem zaryzykować stwierdzenie, że kwas salicylowy ("acid salicylic") oraz jego pochodna, czyli kwas acetylosalicylowy, zapoczątkowały gwałtowny rozwój przemysłu farmaceutycznego.

🥼 Kwas salicylowy wyodrębniono w 1860 roku, mniej więcej w tym samym czasie co jego bliskiego krewnego - kwas acetylosalicylowy (1853 r.). Ten drugi jest powszechnie znany pod nazwą handlową „Aspirin” lub potoczną „aspiryna”.

🥼 Kwas salicylowy ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Przenika przez warstwę łojową, dzięki czemu oczyszcza skórę z zaskórników i zwęża pory. Wykorzystywany jest głównie w kosmetyce i dermatologii, do pielęgnacji skóry problematycznej, tłustej i mieszanej.

🥼 Związek występuje m. in. w liściach brzozy, korze jesionu i topoli. Po raz pierwszy wyodrębniono go z kory wierzby (łac. salix — stąd nazwa "kwas salicylowy"). U niektórych roślin substancja ta odstrasza roślinożerców; jest także wytwarzana w czasie ataku patogenu.

15/09/2023

☕ Któż z nas nie rozkoszuje się gorąca czekoladą w chłodne jesienne wieczory? 🍂
Dla nas to doskonala okazja do przygotowania wykładu z niebanalnym warsztatem w ramach smakowitego TISZ Festiwal Żydowskiego Jedzenia // TISH Jewish Food Festival 😎

🌅 Motywem przewodnim tegorocznej edycji jest ZIEMIA, którą potraktowaliśmy w kategoriach reymontowskich...
.. Ziemia Obiecana to również raj ekonomiczny, czyli możliwość osiągnięcia szybkiego sukcesu w rozmaitych gałęziach przemysłu i handlu.

🔸 W Muzeum Farmacji skupimy się na pograniczu przemysłu spożywczego i medycznego, które stanowiło obiekt zainteresowań ambitnych fabrykantów Warszawy, również tych o korzeniach żydowskich.

🔸 Wraz z rodziną Wajdenfeldów krótko prześledzimy czekoladowe perypetie dawnych przedsiębiorstw cukierniczych, a także zastanowimy się, dlaczego w okresie międzywojennym cukier krzepił.

🔸 Zaprezentujemy aptekarską tarkę do kakao oraz opowiemy o słodyczach, które można było kiedyś kupić w aptece, zaś w części warsztatowej wspólnie ułożymy propagandowy tekst dla amatorów słodkości.

Zapraszamy nie tylko łasuchów! 😊

Informacje praktyczne:

Kiedy: 27 września (środa), godz. 17.00-18.00
Gdzie: Muzeum Farmacji, ul. Piwna 31/33
Dla kogo: dla dorosłych, młodzieży pow. 14 r. ż.
Cena: 12 zł / bilet normalny, 8 zł / bilet ulgowy

Bilety dostępne w kasach Muzeum Farmacji i on-line: http://bitly.pl/yCq03

13/09/2023

Uwaga, uwaga! Już za chwilę przyjdzie ochłodzenie i odczujemy wyraźny podmuch jesieni 🍂 Celebrując zmianę aury, zamienimy kąpiele całkowite zimne na kąpiele całkowite ciepłe, a nawet gorące 😉 Jako perfekcjoniści upewnijmy się jedynie, że w wannie przyjmujemy właściwą pozę (tj. taką, jak zalecana w profesjonalnych podręcznikach) 🛀

---

Fragment książki Anny Fischer-Dückelmann pt. „Kobieta lekarką domową...”, przeł. August Czarnowski i Teresa Jaroszewska, rok wydania: przed 1912, s. 379.
Numer katalogowy w bibliotece Muzeum Farmacji: F. 619.

12/09/2023

💚 Już w najbliższą sobotę warszaty "Natura insipiruje", które poprowadzi Gosia Ruszkowska (Mead Ladies). Przyrządzimy na nich herbaciane kadzidło, teinowy puder dezodorujący oraz utlenianą dziką herbatę z kwiatowym akcentem.

🌿 O swojej pasji Gosia opowiada następująco:
Absolutnie uwielbiam kontakt z ludźmi, lubię też opowiadać i przekazywać wiedzę. Mam wrażenie, że im czulej pochylimy się nad naturą, tym mocniej o nią zadbamy - i to jest moja motywacja jako edukatorki, miłośniczki przyrody, mamy i po prostu zatroskanego losem natury człowieka.

Na co dzień korzystam zarówno z darów przyrody, jak i z osiągnięć medycyny konwencjonalnej, ale to właśnie używanie preparatów i kosmetyków roślinnych przynosi mi najwięcej radości, relaksu, otulenia. No i - co chyba najważniejsze - lubię potrafić coś zrobić sama i zrozumieć, "jak i dlaczego" coś działa. I tym właśnie chcę zarażać uczestników i uczestniczki warsztatów, na które najserdeczniej zapraszam!

Czy trzeba więcej słów zachęty?💚

🌿 Jeśli chcecie posłuchać opowieści Gosi na żywo, a także nauczyć się sporządzać proste preparaty roślinne, serdecznie zapraszamy na warsztaty w Muzeum Farmacji. Bilety na 16 września zostały wprawdzie już wykupione, ale mamy dla Was jeszcze jeden termin: 7 października "Natura inspiruje" z ryżem w roli głównej.

Zapisy otwieramy 23 września 🗓

🧡 Do zobaczenia! 🧡

---

Fot. Gosia Ruszkowska

06/09/2023

🤔 Czy wiesz, że: coca-colę wynalazł farmaceuta? astmę leczono kiedyś papierosami? kofeina jest związkiem psychoaktywnym? To tylko niektóre z wątków, które poruszamy na lekcjach w Muzeum Farmacji.

📊 Każde zajęcia z grupą (zarówno dzieci, jaki i dorosłych) to dla nas wspaniała okazja do dialogu. Omawiamy skojarzenia, porównujemy perspektywy, łamiemy stereotypy i oddzielamy fakty od opinii. A przy tym dotykamy, oglądamy z bliska i analizujemy rozmaite obiekty edukacyjne i utensylia apteczne.

🌿 Jako jedno z nielicznych muzeów rozbudzamy też zmysł węchu – za sprawą produktów zielarskich i olejków eterycznych możemy odprężyć się lub wzmocnić koncentrację. Szczególną wagę przykładamy do części warsztatowej, w której uczestnicy zgłębiają wybrane wątki, dyskutują oraz samodzielnie wyciągają wnioski.

🗒 W ofercie mamy zajęcia dla wszystkich grup wiekowych, a podejmowane zagadnienia traktujemy jako zaproszenie do fascynującej podróży w przeszłość i… przyszłość 🚀 Dzięki temu lepiej rozumiemy przemiany w dzisiejszym świecie medycyny i farmacji.

💚 Oferta edukacyjna dostępna jest na stronie Muzeum Farmacji 👇

🏫 Szkoły: muzeumwarszawy.pl/lekcje-muzealne-w-muzeum-farmacji/

🧑👩 Dorośli: muzeumwarszawy.pl/wyklady-dla-doroslych-w-muzeum-farmacji/

👉 Możecie też śledzić nasze profile na fb oraz instagramie, zachęcamy i zapraszamy 📱😊

---

Fot. Marta Rybak

01/09/2023

⏱ Gotowi do biegu? Start! Społeczności szkolnej 1 września kojarzy się z rozpoczęciem kolejnego roku nauki. Załoga Muzeum Farmacji dzień ten łączy również z znaczącą datą życia patronki muzeum, mgr. Antoniny Leśniewskiej.

🗓 Tego dnia bowiem, w 1901 roku, zorganizowała w swojej petersburskiej aptece cykl wykładów teoretycznych z farmacji w ramach dwuletniego studium dla kobiet. Warto dodać, że była to pierwsza placówka w Europie środkowo-wschodniej prowadzona przez kobietę.

📖 Antoninie Leśniewskiej bliskie było pragnienie dzielenia się wiedzą. Tuż po otwarciu apteki podjęła działalność pedagogiczną, w ten sposób pomagając wielu słuchaczkom realizować marzenia zdobywania wiedzy. Udało się jej wcielić te plany w życie dzięki determinacji, wytrwałości i wiary w wartość kształtowania i edukowania kolejnych pokoleń.

💪 Mawia się, że wiedzą można się hojnie dzielić, nie tracąc jej przy tym ani trochę.

😊 Sobie i wam życzymy nowej motywacji i ciekawości w zdobywaniu wiedzy. 1 września dzwoni i u nas, bo drzwi na lekcje muzealne i u nas wkrótce otworzą się szeroko. Do zobaczenia! 💚


---

Fragment fotografii przedstawiajacej mgr. Antoninę Leśniewską wraz z uczennicami.

Fot. Tomek Kaczor

Ekspozycja stała Muzeum Farmacji, numer inwentarzowy: MF 4402.

31/08/2023

⚫ 22 maja 1939 roku Komenda Główna Policji Państwowej w Warszawie zamówiła w firmie „Przemysłowo-Handlowe Zakłady Chemiczne Ludwik Spiess i Syn S.A.” 285 apteczek (szafek) wraz z zawartością.

⚫ Dostawca zobowiązał się wykonać i dostarczyć zamówienie do 1 września. Cena za jedną apteczkę wynosiła 83,50 zł. Dostawę gromadzono partiami w magazynie Komendy Głównej Policji przy ulicy Stawki 4.

⚫ Stamtąd apteczki rozsyłano do czternastu, wyszczególnionych w umowie, Komend Wojewódzkich. Większość placówek otrzymała przesyłkę jeszcze przed 1 września.

Mało kto przypuszczał, że środki pierwszej pomocy medycznej okażą się potrzebne tak szybko...

⚫ Zawartość apteczek wyglądała następująco:

Materiały zużywalne (wybór):
Łubki drewniane [cienkie deski do unieruchamiania złamanej kończyny]
Płatki gazowe wyjałowione
Agrafki średniej wielkości
Annogen w proszku
Magnezja palona
Nalewka (krople) walerianowa
Krople Inoziemcowa
Motopiryna w tabletkach
Zapałki

Materiały niezużywalne (wybór):
Opaska uciskowa
Szczoteczka do mycia rąk
Kleszczyki anatom. z ząbkami
Kroplomierz do oczu z gumą

Zachęcamy do lektury całego dokumentu. Link zamieszczamy poniżej.
---
Żródło: www.szukajwarchiwach.gov.pl (skrót do dokumentu: http://bitly.pl/2Adgz)

Grafika z: polona.pl

28/08/2023

Krasnoludki w Muzeum Farmacji? 🤭 Tak! Spotkaliśmy jednego, gdy wygodnie rozsiadł się na muchomorze, by zagrać czarodziejską melodię na fujarce 🎶 Jegomość ma nawet swój domek, zobaczcie, jaki uroczy 🏠

Nasz krasnoludek z wdziękiem zdobi modernistyczną pijałkę (tj. kubek do picia wód mineralnych) wyprodukowaną w fabryce porcelany w Ćmielowie 💚

Bywalcy i bywalczyni uzdrowisk mieli w zwyczaju wracać do domów z pamiątkową pijałką w walizce 🧳

Tym bajkowym akcentem kończmy cykl 😊

---
XX-wieczna pijałka uzdrowiskowa z wizerunkiem krasnoludka. Numer inwentarzowy: MF 1877.

Fot. Tomek Kaczor

23/08/2023

Wiktoriańska apteczka podróżna to prawdziwy skarb naszej ekspozycji 💚 Jaka jest jej historia?

🧰 Wykonano ją dla wojskowego stowarzyszenia The Army & Navy Co-Operative Society, założonego w roku 1871 przez grupę oficerów wojska lądowego i marynarki wojennej. Jego celem była promocja i dystrybucja artykułów domowego użytku wśród członków organizacji. Sprzedawano nie tylko gotowe apteczki, ale również tkaniny, galanterię oraz pojedyncze leki.

💊 Apteczka podróżna zawiera 7 buteleczek większych, 5 mniejszych, wagę palcówkę oraz odważniki.

💊 W większych buteleczkach znajdują się XIX-wieczne specyfiki pierwszej potrzeby:

🔸 Gregory's powder (proszek przeczyszczający);
🔸 Wine of ipecacuanha (środek wymiotny i wykrztuśny);
🔸 Compressed Powder od chalk (środek podawany przy zgadze i niestrawności);
🔸 Powder Rhubarb (środek podawany przy dolegliwościach trawiennych);
🔸 Sweet Spirit of Nitre (środek uspokajający, przeciwkaszlowy i moczopędny) - 2 buteleczki;
🔸 Tinctura of arnica (środek używany na krwiaki i obrzęki).

Mimo niepozornego wyglądu, apteczka podróżna jest bezcennym źródłem wiedzy o popularnych specyfikach medycznych końca XIX wieku 💚

---
Apteczka podróżna z wyposażeniem / Army&Navy Co-operative Society / Londyn / 4. ćw. XIX w. / numer inwentarzowy MF 2232
https://kolekcje.muzeumwarszawy.pl/pl/obiekty/448/

Fot. A. Czechowski, A. Niakrasau

21/08/2023

High life na wakacjach? Nie oszukujmy się - kurorty poza walorami leczniczymi miały dostarczać rozrywek typowych dla dużego miasta. Zjawisko to nie umknęło uwadze lekarzy, którzy poddali je ostrej krytyce już w 1886 r.:

„Smutną oznaką naszej nerwowości jest potrzeba uciech i wzruszeń wielkomiejskich nawet podczas letnich wakacyj. Jeżeli ludzie jeżdżą do wód dla popisywania się strojami, dla zajmowania się sportem „high life’u”, to jest to satyra na odpoczynek, karykatura wytchnienia!”.

Nic dodać, nic ująć 🤭



---
Grafika: www.gallica.bnf.fr

Źródło tekstu: https://polona2.pl/item/nasz-wiek-nerwowy-nasze-zdrowie-i-chore-nerwy,ODk3NTc4OTk/82/

16/08/2023

📗 Wspaniałe dzieło polskiego uczonego tworzącego w dobie renesansu. Zawiera ilustracje roślin leczniczych oraz tekst w języku polskim, pisany czcionką gotycką.

📖 Szymon Syreński (Syreniusz, ok. 1540-1611), urodził się w Oświęcimiu, studiował na wydziale filozoficznym Akademii Krakowskiej, doktorat z medycyny uzyskał na uniwersytecie w Padwie.

📖 Był lekarzem, botanikiem, profesorem Wydziału Lekarskiego Akademii Krakowskiej oraz autorem jednej z najważniejszych prac z zakresu botaniki, jaka powstała w okresie polskiego renesansu. Dowodem uznania dla jego badań jest fakt, że w 1602 r. Syreniusz objął katedrę botaniki krakowskiej uczelni.

📖 Zielnik Syreniusza, wydany w całości w 1613 r., a zatem już po śmierci autora, liczył ponad 1500 stron i stanowił podsumowanie jego ponad 30-letnich badań. Opublikowano go m.in. dzięki wsparciu finansowemu królewny Anny Wazówny (1568-1625), siostry Zygmunta III.

📖 Książka zawiera opisy prawie 800 roślin oraz metody ich zastosowania, m.in. w lecznictwie. Autor wzorował się przede wszystkim na pracach Dioskuridesa i Galena, a także przedstawił wyniki własnych badań.

📖 Oryginał znajduje się na ekspozycji Muzeum Farmacji 🌱

Natomiast całą publikację można przejrzeć on-line: https://polona.pl/item-view/8a63ab3d-6d86-436b-a4b1-697a9dd89c0e?page=3

---

Zielnik Szymona Syreńskiego / Drukarnia Bazylego Skalskiego / Kraków / 1613 / Numer ewidencyjny MF 4271

https://kolekcje.muzeumwarszawy.pl/pl/obiekty/194/

Fot. M. Kalina, M. Matyjaszewski

14/08/2023

Proszę się nie ruszać!


---
Pacjent uzdrowiska zażywający kąpieli natryskowej wstępującej.

A man visiting a health resort is being sprayed with water coming from a stool on which he is trying to sit. Etching, 1869.

Źródło: www.wellcomecollection.org

11/08/2023

Niezależnie od tego, czy:
🌿 wakacje spędzasz w Warszawie,
🌿 z niecierpliwością czekasz na wyjazd,
🌿 już dawno z niego wróciłeś/aś,

👉 możesz wziąć udzał w międzymuzealnej grze miejskiej Raz, dwa, trzy, warszawiakiem jesteś Ty !☀

Lubisz zagadki i niespodzianki?
Chcesz poznać Warszawę z niecodziennej perspektywy?
Zabij nudę i na nowo odkryj warszawskie muzea!

Gra dla opiekunów i rodziców z dziećmi 😊 Podczas rozwiązywania zagadek wszyscy będą się dobrze bawić 💚 Poznają przy tym wiele interesujących faktów z historii medycyny i farmacji 💪

Zapraszamy! 💚

Szczegóły i zasady gry na stronie: razdwatrzywarszawiak.pl

10/08/2023

🌿 Pod koniec wakacji, 27 sierpnia, spotkamy się z Karol Szurdak - Etnobotanika w praktyce na spacerze etnobotanicznym ☀

🌳 To ostatni spacer w tegorocznym cyklu... Jeśli jeszcze nie mieliście okazji posłuchać Karola Szurdaka na żywo, koniecznie skorzystajcie z tej okazji 😊

🌿 Tym razem przeniesiemy się na lewobrzeżną Warszawę, by wspólnie odkryć roślinne skarby Lasu Bielańskiego 🌳

👉 Warto już dziś zarezerwować termin w kalendarzu: 27 sierpnia, g. 11.00 😊

🌿 Poniżej zamieszczamy szczegółowe informacje:

Dla kogo: dla dorosłych, dla rodzin z dziećmi pow. 12 r. ż.
Koszt uczestnictwa: 20 zł / os.
Bilety dostępne od 13.08 w kasach Muzeum Farmacji i online:
http://bitly.pl/mwDC1
📍 Zbiórka w okolicach przystanku tramwajowego UKSW (od strony Lasu Bielańskiego)

Serdecznie zapraszamy! ☀

---

Źródło fotografii: domena publiczna

09/08/2023

🟤 Ten piękny drewniany pojemnik służył do przechowywania żywicy pozyskiwanej z wilczomlecza (Euphorbia L.). Preparat był używany jako silny środek przeczyszczający oraz wymiotny, sprawdzał się również w usuwaniu odcisków i brodawek.

🌿 Wilczomlecz jest rośliną trującą. Jego sok powoduje m.in. podrażnienie i zapalenie skóry, może również wywołać czasową ślepotę.

🌿 Jedna z odmian tego rodzaju roślin, wilczomlecz nadobny, znana jest również pod nazwą gwiazda betlejemska ⭐

🟤 Drewno było wygodnym i łatwo dostępnym materiałem dla aptekarzy. Produkowano z niego pojemniki na mało agresywne pod względem chemicznym substancje, wykorzystywane w farmacji.

---
Puszka apteczna z sygnaturą GUMI EUFOR: BIUM (guma euforbium) / wytwórnia nieznana / XVIII/XIX w. / Numer ewidencyjny MF 3721

https://kolekcje.muzeumwarszawy.pl/pl/obiekty/481/

fot. A. Czechowski, A. NIakrasau

07/08/2023

❗Tyfus matrymonialny i posagożerstwo! Do „wód” nie jeździło się bowiem wyłącznie w celach kuracyjnych. Zażywać kąpieli i pić wody lecznicze nakazywał również kaprys mody. Łącząc przyjemne z pożytecznym, kuracjusze korzystali z panującej w kurortach swobody obyczajowej i anonimowości 😉
Aleksander Fredro zdiagnozował nawet dwie jednostki chorobowe, którymi łatwo było zarazić się w "badach".

Miejmy się na baczności!


---
Fragment stalorytu przedstawiajacego pijalnię przy Górnym Źródle i klasycyzującą halę spacerową w Szczawnie-Zdroju (Salzbrunn) w 1841 roku.

Staloryt Rosmäsler'a, wersja kolorowa.

Źródło grafiki: https://polska-org.pl

02/08/2023

⚫ Sacharyna to imid kwasu o-sulfobenzoesowego. Na etykietach występuje pod symbolem E 954. Ma postać białego krystalicznego proszku i dobrze rozpuszcza się w wodzie. Jak na słodzik ma jednak poważną wadę - pozostawia w ustach gorzki metaliczny posmak. Z tego powodu nie występuje samodzielnie w żywności; łączy się ją z innymi substancjami słodzącym dla zachowania słodkości.

⚫ Sacharynę odkryli chemicy Ira Remsen i Konstantyn Fahlberg w 1879 roku. Odkrycie było dziełem przypadku. Po zakończeniu pracy Fahlberg spożywał posiłek, w czasie którego poczuł wyjątkowo słodki smak. Naukowiec zorientował się, że słodycz pochodziła z drobinek, którymi pokryte były jego ręce i przedramiona (najwyraźniej nie umył ich wystarczająco dokładnie po wyjściu z laboratorium!).

⚫ Po powrocie do pracowni przyjrzał się owym tajemniczym drobinkom, a nowoodkrytą substancję nazwał „sacharyna”. Substancja ta stała się pierwszym dostępnym komercyjnie syntetycznym słodzikiem.

⚫ Na spodzie prezentowanego opakowania z okresu międzywojennego widnieje ciekawa informacja - „Sprzedaż dozwolona jedynie za receptą lekarza”.

---
Pudełko po sacharynie / Wytwórnia Sztucznych Środków Słodzących S.H.C. / Warszawa / między 1918 a 1939 / numer ewidencyjny MHW 24469
https://kolekcje.muzeumwarszawy.pl/pl/obiekty/1179/

Fot. M. Kalina, I. Oleś

Źródło informacji: britannica.com

01/08/2023

"Na kilka minut przed godz. 17 weszło do apteki kilku powstańców i zasłoniło workami z piaskiem okna frontowe, gdzie miały być stanowiska ogniowe.(…) Przed oknami rozpoczęto budować barykadę."

Na początku walk powstańczych "(...) frekwencja w aptece duża, ludzie ustawiają się w ogonku, który często ciągnie się na 1 piętro i z powrotem. Żądano przede wszystkim leków uspokajających, nasennych, nasercowych i znieczulających, materiałów opatrunkowych, a później leków przeciwbiegunkowych.

W pierwszych dniach leki wydawano za zwykłą opłatą, później bezpłatnie. Od czasu użycia przez Niemców min salwowych i wobec silniejszego obstrzału z granatników praca w aptece na parterze, mimo zabezpieczenia okien workami, stała się niemożliwa. Trzeba się było przenieść do piwnic. (…) Oddziałom Armii Krajowej wydano cały zapas chloranu potasu i nadmanganianu do produkcji materiałów wybuchowych. (…) Apteka Motaka była czynna do 6 października, w którym to dniu cały personel opuścił Warszawę.”

To opis działań mgra Bolesława Motaka i jego zespołu w czasie Powstania Warszawskiego. Apteka mieściła się przy ul. Poznańskiej 17, róg Hożej.

---

Fragment tekstu autorstwa Stanisława Bukowskiego pt. „Apteki południowego Śródmieścia Warszawy w czasie powstania 1944 roku”, Archiwum Historii Medycyny, 1964, XXVII, nr 4, ss. 468-469.

Na fotografii wnętrze nieznanej apteki, 1939-1945. Źródło: NAC.

31/07/2023

🏖 Urlop to nie taka prosta sprawa. Pracowniczki i pracownicy Muzeum Farmacji podchodzą do niego bardzo racjonalnie. Zajrzeliśmy do broszurki „Gdzie i jak spędzić urlop. Racjonalny wybór okresu, miejsca i sposobu spędzenia wczasów”. Co tu dużo kryć, lektura nas pochłonęła, a trafność spostrzeżeń autora świadczy o wieloletniej praktyce wypoczynkowej 🧐

🏖 „Zbliżenie z człowiekiem i przyrodą z dala od ośrodków miejskich, pełnych przeróżnych wybujałości, dokonywa w nas (…) oczyszczenia instynktów, uwalnia od tego wszystkiego zbędnego, a czasem wręcz szkodliwego, co zrodziło się w stęchłej atmosferze życia miejskiego.”

🏖 „Dla wszystkich ludzi zdrowych otworem stoi cały kraj. Powinni spędzić okres urlopu beztrosko i radośnie, a mogą przytem uczynić to tanio i z wielką korzyścią dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Rozrywki godziwe i zgodne z zasadami higieny są koniecznie dla zdrowia.”

🏖 Zalecenia broszurki już wkrótce zastosuje w praktyce nasz edukator.

👉 Tymczasem Muzeum Farmacji będzie otwarte jak dotąd – zapraszamy od środy do niedzieli, w godzinach 10.00-18.00 🌿☀

28/07/2023

⛰ Oto reklama eleganckiego uzdrowiska Salins-les-Bains z 1894 roku. Ta zlokalizowana na pograniczu francusko-szwajcarskim miejscowość przez wieki słynęła z produkcji soli. W 1854 roku powstały tu pierwsze ośrodki lecznicze, w których można było zażyć kąpieli termalnych.

⛰ Do miasteczka starano się przyciągnąć zamożnych klientów – z myślą o nich otwarto kasynow 1894 roku . Dekadencki fin de siècle!

W tym kontekście przytaczamy fragment wiersza „Niemoc” P. Verlaine’a.

Wszystko wypite! Ty tam, nie śmiej się z mych żali !
Wszystko, wszystko wypite! zjedzone! - Cóż dalej?

Odpowiadamy: wizyta w eleganckim uzdrowisku 😎

Trzeba jedynie uważać, by lecząc się z suchot płucnych, nie nabawić się suchot woreczkowych 🥹

---
Źródło grafiki: www.gallica.bnf.fr

26/07/2023

🟢 Maleńki, ścielący się krzewek, dorastający zaledwie do 10 cm, pospolity tak u nas, jak w Azji oraz Ameryce Północnej. Po wzgórkach słonecznych tworzy obszerne kępy. Posiada liczne odmiany, różniące się nieznacznie wyglądem i samym zapachem; dawniej uznawano je za osobne gatunki.

🟢 Tymianek pospolity (Thymus vulgaris L.), znany jest również pod nazwą „macierzanka tymianek”. Grecy chętnie stosowali go do kąpieli i aromatyzowania pomieszczeń. Platon opisywał wzgórza Attyki jako "pachnące tymiankiem i innymi ziołami [...] pastwiska dla pszczół".

Do Polski trafił prawdopodobnie za czasów królowej Bony (XVI wiek).

🟢 Tymianek to nie tylko doskonała przyprawa do mięs i potraw warzywnych. Ma też silne właściwości przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne, a ponadto:

- wspomaga odkrztuszanie i nawilża śluzówkę gardła,
- działa rozkurczowo i rozgrzewająco,
- dzięki intensywnemu aromatowi przynosi ulgę w katarze.

❗ Uwaga: preparatów z tymianku nie powinny przyjmować kobiety w ciąży oraz karmiące, dzieci poniżej 6. roku życia oraz osoby z nadciśnieniem.


---
Źródło: domena publiczna.

24/07/2023

Omnibus dla kuracjuszy uzdrowiska Bad Altheide, czyli dzisiejszej Polanicy-Zdroju 🌼

---

Źródło: Polona.pl
https://polona2.pl/item/kurhaus-omnibus,ODEzNDgxNzE/0/ :metadata

Fotografia koloryzowana.

21/07/2023

30 lokalnych instytucji połączyło siły, by wspólnie świętować 70. Urodziny Starówki. W tym również my! 💚

Trzy dni pełne atrakcji: koncerty, spacery, warsztaty, gry miejskie, oprowadzania, potańcówki, pokazy filmowe, wspólne jedzenie przy Stole (wielką literą pisanym), i wiele innych 💚

Zachęcamy, abyście spacerując pomiędzy instytucjami zbierali pieczątki. Chętnie podbijemy wam jedną w Muzeum Farmacji (kartę na pieczątki prezentujemy na zdjęciu) 😊 Dziesięć zebranych pieczątek to kupon na upominki 💪

Zainteresowanych aptekarstwem starej Warszawy zapraszamy w sobotę 22 lipca na oprowadzania o godz. 12.15 lub 14.15.

Nasz edukator opowie o dawnych kramach aptecznych oraz przybliży lokalizację nieistniejących już aptek warszawskich.

Obowiązuje limit miejsc – 15 osób. Bezpłatne wejściówki do pobrania od dziś w kasach Muzeum Farmacji 💚

Do zobaczenia! ☀

19/07/2023

🔴 Mocno zakorzeniona w historii i kulturze. Jej pierwsze odmiany hodowlane pojawiły się z końcem XVIII wieku. Łacińska nazwa tej rośliny (rubus idaeus) wywodzi się z łacińskiego „rubeo”, oznaczającego kolor czerwony (rubinowy 🙂). Natomiast „idaeus” to odniesienie do kreteńskiej góry Ida. W znajdującej się tam jaskini miał urodzić się Zeus.

🔴 Owoce malin są doskonałym źródłem substancji odżywczych. Zawierają witaminy C, E oraz wybrane z grupy B, a także minerały, w tym potas, magnez, wapń i żelazo.

🔴 Maliny mają liczne właściwości prozdrowotne:
• wspierają walkę z przeziębieniem i innymi infekcjami
• wzmacniają odporność
• łagodzą bóle miesiączkowe
• wspomagają odchudzanie
• obniżają ciśnienie

🔴 Liść maliny, tak jak jej owoce, może być stosowany w leczeniu następujących dolegliwości:
zapalenia górnych dróg oddechowych
biegunka
bolesne menstruacje (działa rozkurczowo)

🔴 W malinach można się również ukryć, o czym niedwuznacznie napomknął Bolesław Leśmian 😉

"W malinowym chruśniaku, przed ciekawych wzrokiem
Zapodziani po głowy, przez długie godziny
Zrywaliśmy przybyłe tej nocy maliny."

Należało przy tym pamiętać o dotlenianiu organizmu, ponieważ...

"Duszno było od malin, któreś, szepcząc, rwała"

🔴 Kończymy prozaicznie, czyli ostrzeżeniem. Malin powinny unikać osoby z takimi objawami, jak:
• nadwrażliwość lub alergia na maliny;
• choroba wrzodowa

Z uwagi na zawartość garbników, należy zachować 2-godzinny odstęp między przyjmowaniem naparu z liści maliny, a zażywaniem preparatów żelaza, wapnia i magnezu, a najlepiej także innych leków.

Ze względu na zawartość związków purynowych, maliny nie są zalecane osobom cierpiącym na schorzenia nerek i dnę moczanową.



---
Źródło grafiki: domena publiczna

19/07/2023

W najbliższą sobotę hucznie obchodzimy 70. Urodziny Starówki!
Wydarzenia towarzyszące rozpoczną się już w piątek i potrwają do niedzieli 💚

Zajrzyjcie i do nas 🌻 W sobotę o 12.15 i 14.15 opowiemy o aptekarstwie Starej Warszawy (bezpłatne wejściówki do pobrania w kasach Muzeum Farmacji; liczba miejsc: 15)🌿

Szczegóły i harmonogram wydarzeń: https://urodzinystarowki.pl/

17/07/2023

"W lecie dolina pełna [jest] zapachu żywicy. Lasy czernieją, a wiatr szumi (...) jakoby się w błękicie przelewała ogromna woda. Lecz w dolinie jest wciąż cisza i ten szklany bełkot spieszącej wody. Rozwierają się wtedy przed wędrowcem cieniste ścieżki, co na szczyty prowadzą kolorowemi znakami. Na ścieżkach leży chłodny cień, a nagrzany zapach żywicy i nieznanych kwiatów przesyca powietrze."

Poezja gór :)

Nie dziwne, że Wisła przyciągnęła uwagę "powag lekarskich" (1936 r.):

Wisła odznacza się niezwykłą czystością powietrza o wielkiej zawartości ozonu. Insolacja słoneczna znaczna. Klimat niezwykle łagodny.

Położona na wysokości od 420 — 1200 m jest szczególnie przez lekarzy polecana:

1) w chorobach serca, jak wady serca wyrównane
2) w chorobach dróg oddechowych, jak stany po zapaleniu opłucnej i płuc, suche i wilgotne nieżyty oskrzeli, bronchit, astma
3) w chorobach krwi: niedokrewność, choroba Basedowa
4) szczególnie polecają lekarze pobyt w Wiśle ozdrowieńcom i ludziom pragnącym wypoczynku po wyczerpującej pracy.



---
Broszurka "Wisła. U stóp Góry Baraniej", 1936 r.

Źródło: polona.pl

14/07/2023

Serdecznie zapraszamy! 💚💚💚

💜 Od 21 do 23 lipca będziemy świętować 70. Urodziny Starówki!

W sobotę i niedzielę Muzeum Warszawy, Muzeum Farmacji, Centrum Interpretacji Zabytku i Barbakan będzie można zwiedzić za darmo! 🤩

🎶 Rozpoczynamy w piątek od urodzinowej potańcówki z Nicponiami o godz. 19:00 na Rynku Starego Miasta. Nie przestajemy tańczyć i o godz. 21:00 zakładamy słuchawki i bawimy się na Urodzinowe Silent Disco.

🌜Dla zmęczonych szaleństwem na parkiecie przygotowaliśmy Nocne zwiedzanie piwnic staromiejskich.

👨‍👩‍👦 Sobota to Rodzinne aktywności na Rynku Starego Miasta oraz w ogrodzie Fundacji Sto Pociech (ul. Freta 20/24A). Wystarczy pojawić się między godz. 11:00 a 17:00 na Starówce, żeby wziąć udział we wspólnym układaniu puzzli, tworzeniu malowanki, warsztatach linorytu i sitodruku.

🕵️‍♀️ W kasach Muzeum Warszawy możecie w tym czasie pobrać rodzinną grę miejską „Sekrety odbudowy Starego Miasta”, a o godz. 12:00 wziąć udział w grze muzealnej dla rodzin Muzealny detektyw.

🧱 Wystawa w Centrum Interpretacji Zabytku „Zniszczenie i odbudowa Starego Miasta” opowiada o losach warszawskiej Starówki z czasów przed, w trakcie i po II Wojnie Światowej. Oprowadzamy po niej o godz. 11:00.

🧱 O tym Ile odbudowano, ile wymyślono? opowie prof. Błażej Brzostek, autor książki o historii Warszawy „Wstecz. Historia Warszawy do początku”, podczas spaceru o godz. 16:00.

🎨 O godz. 17:00 w Gabinecie Zmiennym Muzeum Warszawy odsłonimy mural Pauliny Włostowskiej Spółdzielnia prac malarskich. Artystka stworzyła mural, który nawiązuje do ostatniej fazy procesu odbudowy Starego i Nowego Miasta, czyli tworzenia wielkoformatowych dekoracji na ścianach rekonstruowanych kamienic.

🥂 Wieczór zaczniemy o godz. 19:00 od toastu dla Starówki, a później „Suitę jubileuszową” zagra Big Band Marcina Maseckiego (w ramach 29. Międzynarodowego Plenerowego Festiwalu Jazz na Starówce).

🎥 Po koncercie obejrzymy film „Warszawa nie zapomni”, który jest zapisem kronik filmowych ukazujących Warszawę w trzech odsłonach: przedwojenną, po II wojnie i w okresie odbudowy.

☕ Niedzielę rozpoczniemy od urodzinowego śniadania przy Wspólnym Stole o godz. 10:00.

🔎 Spacery będą okazją do wejścia do staromiejskich piwnic (Spacer szlakiem piwnic staromiejskich o godz. 14:00.) i zajrzenia w tajemne zakątki na co dzień niedostępne dla zwiedzających („Uwolnić kwiaciarkę” o godz. 12:00).

⚒ Temat odbudowy Warszawy jest punktem wyjścia dla wystawy czasowej „Zgruzowstanie Warszawy 1945–1949”, która prowadzi przez proces przemiany ruin w gruzy, a gruzów w materiały budowlane, z których warszawianki i warszawiacy tworzyli przyszłość swoją i powojennej Warszawy. Oprowadzamy bezpłatnie po wystawie o godz. 16.00, a w języku ukraińskim o 15:00.

🏛 O godz. 12:00 oprowadzamy po wystawie głównej Muzeum Warszawy.

⛲️ W Multimedialnym Parku Fontann o godz. 15:00, 16:00 i 17:00 będzie można zobaczyć film Warszawa nie zapomni.

Do zobaczenia na Starówce! 👋

🟣 Więcej atrakcji znajdziesz na stronie:
https://urodzinystarowki.pl/
―――
📸 Rynek Starego Miasta z rogu ulicy Zapiecek i Świętojańskiej
Sylwester Braun ps. Kris
ok. 1993
https://kolekcje.muzeumwarszawy.pl/pl/obiekty/19342/